Cuộc kháng chiến toàn quốc chống Pháp đã thu hút nhiều thanh niên nam nữ tham gia quân đội. Một số chiến sĩ đã hy sinh anh dũng, một số nữa là thương binh, bệnh binh, đời sống gặp nhiều khó khăn, mặc dầu anh chị em tình nguyện chịu đựng không kêu ca, phàn nàn.

Trước tình hình ấy, tháng 6/1947 Chủ tịch Hồ Chí Minh đề nghị Chính phủ chọn một ngày nào đó trong năm làm “Ngày thương binh” để đồng bào ta có dịp tỏ lòng hiếu nghĩa, yêu mến thương binh. Hưởng ứng và đáp lại tấm lòng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, một hội nghị trù bị đã khai mạc tại Xã Phú Ninh, Huyện Ðại Từ, Tỉnh Thái Nguyên gồm có một số đại biểu ở Trung ương, khu và tỉnh.

Hội nghị nhất trí lấy ngày 27 /7 hàng năm là “Ngày Thương binh” và tổ chức ngay lần đầu tiên trong năm 1947. Ðúng vào ngày 27/7/1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho Thường trực Ban Tổ chức “Ngày thương binh toàn quốc”. Ðầu thư Người viết “Trong khi Tổ quốc lâm nguy, giang sơn, sự nghiệp, mồ mã, đền chùa, nhà thờ của tổ tiên ta bị uy hiếp. Cha mẹ, anh em, vợ con, ao vườn, làng mạc bị nguy ngập. Ai là người xung phong trước hết để chống cự quân thù? Ðó là những chiến sĩ mà nay một số đã thành ra thương binh”.

Chủ tịch Hồ Chí Minh giải thích: “thương binh là người đã hy sinh gia đình, hy sinh xương máu để bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ đồng bào, Vì lợi ích Tổ quốc, của đồng bào mà các đồng chí đã chịu ốm yếu, què quặt. Vì vậy, Tổ quốc và đồng bào phải biết ơn, phải giúp đỡ những người con anh dũng ấy”. Cuối thư, Người vận động đồng bào nhường cơm sẻ áo, giúp đỡ thương binh. Bản thân Người đã xung phong góp chiếc áo lụa, một tháng lương và tiền ăn một bữa của Người và của tất cả các nhân viên của Phủ Chủ tịch, tổng cộng là một ngàn một trăm hai mươi bảy đồng (1.127 đồng) để tặng thương binh.

Năm sau, ngày 27/7/1948, trong 1 lá thư dài đầy thương yêu, Bác nói: “Nạn ngoại xâm như trận lụt to đe đọa cuốn trôi cả tính mệnh, tài sản, chìm đắm cả bà mẹ, vợ con, dân ta. Trong cơn nguy hiểm ấy, số đông thanh niên yêu qúy của nước ta quyết đem xương máu của họ đắp thành một bức tường đồng, một con đê vững để ngăn cản nạn ngoại xâm tràn ngập Tổ quốc làm hại đồng bào”. Người xót xa viết: “Họ quyết liều chết chống địch để cho Tổ quốc và đồng bào sống. Ngày nay, bố mẹ họ mất một người con yêu qúy, vợ trẻ trở nên bà góa, con dại trở nên mồ côi, trên bàn thờ gia đình thêm một linh bài tử sĩ, tay chân tàn phế của thương binh sẽ không mọc lại được và những tử sĩ sẽ không thể tái sinh” Từ đó đến nay, ngày 27/7 hàng năm trở thành “Ngày thương binh, liệt sĩ” là dịp để đồng bào cả nước thể hiện tấm lòng đền ơn đáp nghĩa với thương binh, gia đình liệt sĩ và người có công với đất nước.