Trong quá trình phát triển kinh tế xã hội, đô thị hóa là một tất yếu khách quan. So với nhiều thành thị khác quá trình đô thị hóa ở Tam Kỳ diễn ra với tốc độ nhanh chóng hơn. Quy luật đô thị hóa gắn với ý chí chủ quan về phát triển mau lẹ một đô thị xứng tầm trong điều kiện thành phố còn nhiều hạn chế về nguồn vốn, cơ sở hạ tầng kỹ thuật, nhân lực chất lượng cao,...các yếu tố nội lực chưa thực sự làm động lực cho kinh tế của đô thị càng làm trầm trọng thêm các khó khăn của thành phố như: một bộ phận lao động trong nông nghiệp mất đất sản xuất, trở lên thiếu công ăn việc làm; một bộ phận người từ nơi khác chuyển về làm việc và học tập, làm gia tăng nhu cầu về lương thực, thực phẩm, nẩy sinh các vấn đề về ô nhiễm không khí, nguồn nước và vệ sinh môi trường do chất thải,...Đây là các yếu tố bất lợi, đang kìm hãm sự phát triển của Tam Kỳ hiện nay. Trong rất nhiều các giải pháp thì phát triển nông nghiệp đô thị được xem như một hướng đi ưu việt và có tính khả thi cao nhất để giải quyết các bất cập liên quan đến tiến trình đô thị hóa, hướng tới xây dựng đô thị Tam Kỳ phát triển bền vững, hiện đại và thân thiện với môi trường.

Trên thực tế, trong những năm gần đây nền kinh tế nông nghiệp Tam Kỳ đã có chuyển biến khá tích cực: tỉ trọng nông nghiệp trong cơ cấu kinh tế giảm đáng kể; tổng giá trị đầu tư cho nông nghiệp đạt khá và tăng hàng năm về mặt tỉ lệ; giá trị sản xuất toàn ngành giữ mức tăng trưởng ổn định; cơ cấu ngành có sự chuyển dịch theo hướng giảm dần tỉ lệ ngành trồng trọt. Công tác quy hoạch, đầu tư xây dựng hạ tầng nông nghiệp được chú trọng, nền nông nghiệp ven đô dần được hình thành gắn với việc mở rộng, phát triển hệ thống dịch vụ thương mại. Việc xây dựng và tiếp nhận các mô hình sản xuất, các chương trình khuyến nông, khuyến ngư, ứng dụng và chuyển giao khoa học, kỹ thuật mới vào sản xuất được quan tâm triển khai thực hiện. Bên cạnh đó, một số hộ nông dân và chính quyền địa phương đã chủ động đầu tư xây dựng nhiều mô hình sản xuất đạt hiệu quả kinh tế cao, bước đầu đã hình thành những vùng sản xuất tập trung chuyên canh.

Tuy nhiên, cũng cần thấy rõ những tồn tại, hạn chế trong nền kinh tế nông nghiệp của Tam Kỳ hiện nay là: vùng sản xuất tập trung, nhất là vùng rau quả an toàn chậm được hình thành; chất lượng, độ an toàn và tính đa dạng về sản phẩm nông nghiệp tạo ra chưa đáp ứng yêu cầu, thị trường hàng hóa nông sản còn bấp bênh; số lượng, quy mô và hiệu quả hoạt động của các mô hình sản xuất nông nghiệp còn hạn chế; việc quy hoạch, định hướng phát triển về các loại cây trồng, con vật nuôi còn manh múm, thiếu ổn định,...

Như vậy, có thể thấy rằng: nông nghiệp đô thị Tam Kỳ vẫn là sản xuất nhỏ, phân tán, sức cạnh tranh thấp,... Tuy nhiên, đã bước đầu hình thành được mối liên kết giữa đô thị và nông thôn, diện tích đô thị Tam Kỳ luôn được mở rộng, ranh giới giữa nội thị và vùng ven phát triển theo hướng hòa nhập, cho thấy những cơ hội liên kết có lợi cho người tiêu dùng đô thị bằng việc tiếp cận trực tiếp với nguồn lương thực, thức ăn giá rẻ, an toàn, tại chỗ; giảm được chi phí vận chuyển, giải quyết được lực lượng lớn lao động nhàn rỗi, đồng thời tận dụng tối đa được nguồn tài nguyên thông qua việc người dân tự sản xuất thực phẩm sạch, trồng hoa, cây cảnh và chăn nuôi chim, cá cảnh trên các diện tích đất nhỏ hẹp ở đô thị và hình thành các mô hình chuyên canh tập trung ở các vùng ven đô. Những hoạt động sản xuất nông nghiệp này ít nhiều đã tác động tích cực đến vấn đề đảm bảo an ninh lương thực và góp phần làm giảm mức độ ô nhiễm môi trường, tạo ra tính bền vững trong phát triển đô thị.

Thực hiện được mục tiêu chuyển dịch kinh tế nông nghiệp đô thị ở Tam Kỳ đòi hỏi các cấp, các ngành thành phố phải thực hiện đúng đắn và cẩn trọng các giải pháp để nông nghiệp đô thị thật sự là động lực phát triển bền vững cho đô thị Tam Kỳ. Theo tôi, cần tập trung các nhóm giải pháp như sau:

1. Nhóm giải pháp về nhận thức: Trước hết cần nhận thức đúng đắn hơn về đô thị, khắc phục quan niệm đô thị chỉ là tụ điểm tập trung dân cư, trong đó hoạt động dịch vụ-thương mại là chính, hoạt động nông nghiệp là phụ, coi trọng các chỉ số về tăng trưởng hơn những giá trị phát triển bền vững của nền kinh tế, kéo theo việc quy hoạch phát triển chỉ tập trung vào phát triển dịch vụ, thương mại và công nghiệp, ít quan tâm quy hoạch phát triển nông nghiệp đô thị. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng đô thị phát triển không đồng bộ, gây ra sự mất cân đối trong các hoạt động kinh tế-xã hội, trong sản xuất và đời sống của đô thị. Bên cạnh đó cần hình thành một quan niệm thống nhất về nông nghiệp đô thị, đó là tính chất khác biệt về vai trò, chức năng, cơ cấu ngành và chủ thể phát triển nông nghiệp đô thị với phát triển nông nghiệp nông thôn. Tuy nhiên, vấn đề quan trọng hiện nay, Tam Kỳ phải tập trung bằng nhiều giải pháp tích cực nhằm từng bước làm thay đổi những nhận thức, tư tưởng và tâm lý trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước còn đang tồn tại rất lớn trong một bộ phận nhân dân, đây được xem là giải pháp cốt nõi để huy động tốt đa các nguồn lực để phát triển nền nông nghiệp đô thị bền vững nhất.

2- Nhóm giải pháp quy hoạch: Với tốc độ đô thị hóa mạnh mẽ như Tam Kỳ hiện nay thì ranh giới giữa nội thị và vùng ven sẽ bị xóa nhòa đi và đi đến chỗ hòa nhập là một tất yếu. Do đó, công tác quy hoạch vùng phát triển phải là nhiệm vụ hàng đầu. Trong quy hoạch cần tập trung để sản xuất những sản phẩm đặc thù của từng vùng và yêu cầu của thị trường với chất lượng cao, đòi hỏi thành phố phải có kế hoạch sử dụng đất trong đó nông nghiệp được nhìn nhận như là một thành phần hòa hợp của hệ thống tài nguyên tự nhiên, cải thiện tính đa dạng sinh học, giá trị cảnh quan trong đô thị.

Theo định hướng từ nay đến năm 2015, thành phố sẽ triển khai hoàn chỉnh quy hoạch chi tiết các vùng nuôi trồng thủy sản, rau quả thực phẩm, vùng sản xuất lúa tập trung chất lượng cao; phát triển mạnh các mô hình kinh tế trang trại, nhà vườn sinh thái theo hướng an toàn sinh học, hình thành các cánh đồng mẫu lớn gắn với xây dựng nông thôn mới ở các địa phương. Đây thật sự là những tín hiệu đáng mừng.

3. Nhóm giải pháp về đầu tư các nguồn lực phát triển: cần tăng cường đầu tư vốn; đa dạng mô hình, xây dựng thương hiệu cho nông sản, đẩy mạnh việc ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, bảo quản, chế biến và tiêu thụ nhằm tăng sức cạnh tranh trên thị trường. Cần thiết phải có chính sách phát triển nông nghiệp đô thị bền vững theo hướng công nghệ cao, trong đó xác định vai trò của lực lượng khuyến nông, khuyến ngư là yếu tố quan trọng, là cầu nối giữa nhà khoa học, nhà quản lý, và nhà nông. Qua hoạt động liên kết sẽ đáp ứng được các nhu cầu về cung ứng giống, về khoa học công nghệ nông nghiệp hiện đại và về thông tin; hình thành và quản lý tốt hơn các dịch vụ đầu vào, giải quyết đầu ra, mở rộng và nâng cấp việc chế biến, bảo quản vận chuyển sản phẩm. Đối với Tam Kỳ hiện nay, ngoài một số điểm thương mại lớn như Coop-Mart, liên minh hợp tác xã Quảng Nam, chợ Tam Kỳ,... cần phải quy hoạch đầu tư xây dựng các siêu thị, trung tâm mua bán, các chợ đầu mối gắn với các khu dân cư, khu công nghiệp là vô cùng quan trọng cần thiết.

Ngoài các nhóm giải pháp nêu trên, Tam Kỳ cũng cần thường xuyên việc đào tạo, huấn luyện, chuyển giao tiến bộ kỹ thuật từ các kết quả nghiên cứu, ứng dụng để hỗ trợ nông dân trong sản xuất.

Tóm lại, việc chuyển dịch cơ cấu theo hướng nông nghiệp đô thị phải nhằm đảm bảo đạt được các mục tiêu cơ bản, đó là: nâng giá trị sản xuất trên một đơn vị diện tích; giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho người lao động; tạo ra nhiều sản phẩm an toàn chất lượng cao, nâng cao sức cạnh tranh cho các loại sản phẩm trong điều kiện kinh tế hàng hóa; ngoài ra nông nghiệp đô thị còn nhắm đến mục tiêu tạo ra môi trường sản xuất-kinh doanh thân thiện với con người, phát triển đô thị hài hòa, bền vững. Do đó, xây dựng nền nông nghiệp đô thị, nhằm chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo định hướng dịch vụ-công nghiệp gắn với nông nghiệp hàng hóa là một nhiệm vụ rất quan trọng, cần thiết và cấp bách. Điều này trông chờ rất nhiều vào sự tích cực, chủ động của các cấp, các ngành, các địa phương và nhân dân Tam Kỳ.